تبریز آنچنان که باید در مسیر توسعه گردشگری گام برنداشته است - راوه بلاگ

هرچند مسئولان نهادها و سازمانهای دولتی و رسمی از افزایش تعداد ورودی جهانگردان داخلی و خارجی به تبریز خبر می دهند و بر روند رشد روز افزون آن تاکید دارند، اما تحقیقات علمی و میدانی دانشگاه ها و مراکز پژوهشی خلاف این امر را ثابت نموده و از کاهش مقدار استقبال جهانگردان برای سفر به تبریز خبر می دهند.

نزدیکی به اروپا و قفقاز جنوبی، هم مرز بودن با چند کشور خارجی، برخورداری از ابنیه ها و اماکن تاریخی و فرهنگی، واحدهای متنوع پذیرایی، برخورداری از انواع غذاهای سنتی، طبیعت بکر و داشتن زیرساختهای لازم از جمله امکانات و عوامل لازم برای توسعه جهانگردی شهری در تبریز است که بنا به اعتراف کارشناسان طی چند سال اخیر از این مزایا غفلت شده است.

بدون تردید رسالت تمام نهادهای اجرایی، خدماتی در بخش دولتی، غیردولتی و عمومی برای رونق بخشی به جهانگردی تبریز بسیار سنگین و خطیر است اما توسعه در این صنعت پردرآمد می تواند منجر به رونق کسب و کار و فعالیت های مالی در منطقه شده و باری از دوش دولت در حوزه های معیشتی بردارد.

استاد دانشگاه و فعال حوزه جهانگردی نبود امکان اقامتی قابل رقابت در مقیاس های جهانی و استانداردهای روز را یکی از نقاط ضعف های مهم صنعت جهانگردی تبریز برشمرد و گفت: مقایسه ای بین چند شهر خارجی نزدیک تبریز که در صنعت جهانگردی پیشتاز هستند مثل استانبول و باکو موید این مطلب است که در ایجاد زیرساختهای لازم کوتاهی های بسیاری شده که برای جبران آنها باید ماه ها و بلکه سالها کوشش گردد.

ابوالفضل قنبری پیرامون اینکه تبریز آنچنان که باید در مسیر توسعه جهانگردی گام برنداشته است، اظهار کرد: مهمانپذیرهای فعال در تبریز 30 باب شامل 561 اتاق با یک هزار و 518 تخت، و 45 باب هتل و هتل آپارتمان با پنج هزار و 21 تخت است، در حالی که حدود 900 هتل با 56 هزار و 500 اتاق در استانبول وجود دارد که تفاوت های بسیار فاحش را در این زمینه شاهدیم.

وی ادامه داد: با چنین شرایطی حتی اگر زمینه ها و بسترهای لازم و کافی هم برای دعوت از جهانگردان خارجی برای تبریز ایجاد گردد، جایی برای پذیرش آنها نداریم و اگر تنها چند درصد بیش از ظرفیت هتلها در تبریز مسافر بیاید، ارکان اقتصاد جهانگردی این کلانشهر دچار مشکل خواهد شد.

قنبری با اشاره به اینکه فرودگاه استانبول سالانه به بیش از 64 میلیون مسافر خدمات رسانی نموده و پر رفت و آمدترین فرودگاه اروپا و هفتمین فرودگاه بزرگ جهان است، ادامه داد: آیا تبریز که یکی از شهرهای بزرگ نزدیک این شهر جهانی است، خود را برای رقابت حتی در سطوح پایین با استانبول آماده نموده است؟ و اصلا چنین باوری در بین مردم و مسئولان صنعت جهانگردی وجود دارد؟

وی به آمارهای سال 2019 مجمع جهانی اقتصاد اشاره و اضافه نمود: در این آمار که آماده ترین کشورها برای جذب جهانگرد خارجی با آنالیز 90 شاخص بین 140 کشور از جمله ایران را آنالیز نموده است، اسپانیا رتبه اول و فرانسه و آلمان دوم و سوم هستند.

قنبری ادامه داد: در این لیست ایران نیز رتبه 89 را بدست آورده است، در حالی که کشورهای امارات و قطر که تا 2 دهه قبل جایی در صنعت جهانگردی نداشتند رتبه های 33 و 51 آماده ترین کشورها برای جذب جهانگرد خارجی را کسب نموده اند و در این میان تبریز چه جایگاهی دارد؟ باید مسئولان امر پاسخ دهند.

وی با تاکید بر اینکه توسعه صنعت جهانگردی نیازمند تامین زیرساختهای بسیار جزئی است، رتبه ایران را در زیرساختهای حمل و نقل زمینی 79، سلامت و بهداشت 89 و محیط کسب و کار 121 اعلام و اضافه نمود: چنین آماری خود گویای بسیاری از واقعیات است که جایگاه تبریز نیز در آن خلاصه می گردد.

قنبری گفت: بر اساس آخرین آمارهای جهانی ایران دارای رتبه 108 جهان در زیرساختهای جهانگردی است و تنها نکته مثبت ایران در بحث اقتصاد جهانگردی و رقابت پذیری قیمتی به علت پایین بودن ارزش پول است که رتبه یک را در این خصوص دارد و باید از این مزیت نسبی به فزونین شکل ممکن بهره برداری گردد.

به گفته وی، ایران جزو 10 کشور اول جهان از نظر جاذبه های جهانگردی و پنج کشور اول جهان از نظر جاذبه های طبیعی است که با توجه به آثار و ابنیه مختلف تاریخی موجود در تبریز، این شهر باید از چنین امکاناتی به فزونین شکل ممکن استفاده کند.

قنبری با بیان اینکه برای توسعه جهانگردی باید چرخش و گردش آزاد اطلاعات داشته باشیم و تصمیم گیرها باید نوع نگرش خود را در بسیاری از مسائل تغییر بدهند، یادآور شد: ما باید تعامل خود را با کشورهای همجوار افزایش دهیم و بعلاوه با تجهیز زیرساختها به عنوان یکی از فاکتورهای اصلی توسعه جهانگردی شرایط را مساعدتر کنیم.

وی اضافه نمود: کشورمان از نظر کمی و کیفی در زمینه زیرساخت ها و توزیع متقارن امکانات جهانگردی با مشکل روبرو است در حالی که رابطه معنی داری بین زیرساختهای جهانگردی و توسعه یافتگی شهرستانها وجود دارد و برای جبران این کاستی ها باید کوششهای وافری به انجام برسد.

این استاد دانشگاه، تاسیس هنرستان های فنی جهانگردی و آموزش چند زبان به دانش آموزان را به منظور توسعه جهانگردی در کشور پیشنهاد داد و اظهار کرد: چنین مدارسی از سالها قبل در ترکیه ایجاد شده که نقش بسیار مهم و محوری در توسعه صنعت جهانگردی و افزایش درآمدهای این کشور داشته است.

قنبری اضافه نمود: باید توجه داشت به رغم افزایش تورم چندین ساله در کشور ترکیه به علت برخورداری از زیرساختهای قوی توانسته است به پیشرفتهای خیره نماینده در حوزه جهانگردی برسد که یکی از دلایل آن نیز تبلیغ جهانگردی در کشورهایی است که جهانگرد کمتری به ترکیه می آیند.

وی ابراز امیدواری کرد مسئولان ارشد ملی و استانی از ظرفیتها و امکانات موجود تبریز به عنوان یک شهر جهانی با تاریخ و تمدن خاص، برای توسعه صنعت جهانگردی استفاده نموده و بسترهای لازم را برای رشد تدریجی ورودی جهانگردان خارجی به این شهر فراهم سازند.

یکی دیگر از استادان دانشگاه تبریز با اشاره به اینکه از ظرفیتهای کنونی تبریز برای جذب جهانگردان داخلی و خارجی غفلت شده است، بر توجه به طبیعت گردی در بحث جهانگردی این کهن شهر تاکید و اضافه نمود: طبیعت گردی شکلی از جهانگردی با هدف لذت بردن از نواحی طبیعی و بکر بر مبنای منابع طبیعت پایه است که به سه نوع مبتنی بر ویژگی های زمین شناسی، اکوتوریسم مبتنی بر حفظ ویژگی های اجتماعی و مالی و نیز جهانگردی حیات وحش تقسیم می گردد.

داوود مختاری اضافه نمود: اهمیت موضوع طبیعت گردی به قدری زیاد است که سازمانهایی چون سازمان ملل متحد و یونسکو اقدام به شناسایی ذخیره گاه های طبیعی و ژئوپارک ها در صنعت جهانگردی جهان نموده و آذربایجان شرقی نیز حرف هایی برای گفتن در این زمینه دارد که متاسفانه تا به امروز چیز خاصی در این رابطه مشاهده نشده است.

وی با اشاره به اینکه اکنون تعداد 195 ژئوپارک در جهان و سه مورد در کشورمان از جمله ژئوپارک ارس وجود دارد که بستری بسیار قوی برای توسعه جهانگردی به شمار می رود، ادامه داد: در ژئوپارک ارس صدها مورد ناشناخته دیگر داریم که باید به وسیله نهادهای علمی، اجرایی و مدیریتی دنبال آنها بود.

مختاری طبیعت گردی را جزو علایق نسل نو دانست و اضافه نمود: سه مولفه شامل تنوع زیست شناختی، زمین شناختی و فرهنگی زیرساختهای اصلی طبیعت گردی هستند که جاذبه هایی چون آسیاب خرابه، دریاچه ارومیه، کوه میشو، جنگلهای قره داغ، روستاهای بی نظیر، قلل آتش نشانی، گردنه های تبریز و آذربایجان هر یک کلکسیونی از گنجینه های طبیعی استان هستند.

به گفته وی، ویژگی های تبریز در عرصه ژئوتوریسم شهری بسیار بالاست و ابنیه و مناطقی چون میدان ساعت، چهارراه آبرسان، اولین منبع آب و قناتهای دانشگاه تبریز از جمله ژئوتوریسم شهری تبریز هستند که متاسفانه ما از آنها غافل هستیم.

وی شناسایی ژئوسایت های نو، معرفی مسیرهای ژئوجهانگردی و درگیر کردن جوامع محلی را از جمله مولفه های طرح های توسعه طبیعت گردی عنوان نمود.

عضو هیات علمی دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز و پژوهشگر حوزه جهانگردی نیز مزیت های جهانگردی تبریز را تا به امروز ناشناخته برای جهانگرد های خارجی و حتی داخلی اعلام کرد و یادآور شد: تحقیقات نشان می دهد تبریز در اولویت آخر جهانگردان به خصوص در حوزه خارجی برای مقصد جهانگردی اعلام شده است.

رحیم حیدری اظهار کرد: اینکه کهن شهر تبریز با برخورداری از انواع ظرفیت های مهم، موثر و منحصر بفرد جهانگردی پس از شهرهای تهران، مشهد، اصفهان و شیراز در اولویت بعدی جهانگردان خارجی ورودی به کشور و استان قرار داشته باشد، نشان دهنده کم کاری های صورت گرفته در معرفی این منطقه در داخل و خارج است.

وی شناخت از مقصد را یکی از مهمترین عناصر معین شهر و منطقه جهانگردی برای سفر بیان و اضافه نمود: تحقیقات نشان می دهد که تبریز فاصله زیادی با شخصیت جهانگردی در مقایسه با شهرهای همتراز به لحاظ برخورداری از اماکن و ابنیه های تاریخی و تمدنی و جهانگردی دارد و این فاصله باید با ارائه راهکارهای علمی و عملی پر گردد.

حیدری هنر، صنایع دستی، ادبیات، موسیقی، زیرساختها، نحوه و نوع میزبانی را از جمله دلایل جهانگردان خارجی برای سفر به شهرهای ایران عنوان شده است که قرار گرفتن تبریز در رتبه آخر این نظرسنجی جای تامل بسیار دارد، در حالی که این شهر تاریخی در تمام موارد مزبور یک سر و گردن از شهرهای جهانگردپذیر کشور بالاتر است.

به گفته وی، تهران به تنهایی یک چهارم درآمدهای جهانگردی کشور را به خود اختصاص داده و شهرهای مشهد، اصفهان و شیراز در رده های بعدی قرار دارند، که این موضوع به وضوح نشان می دهد متاسفانه صنعت جهانگردی در کشور ما نه تنها نتوانسته به برطرف نابرابری ناحیه ای یاری کند بلکه به آن دامن زده است که این موضوع ناشی از الگوی سفر است.

حیدری با اشاره به اینکه ویژگی هایی چون هنر، معماری، صنایع دستی، ادبیات و موسیقی از جمله ویژگی های مشترک سازنده مقصد سفر به تبریز و سایر مقاصد همسان همانند اصفهان و شیراز است، یادآور شد: کهن شهر تبریز در تمام این عناصر غنی تر است اما در2 موضوع زیرساختها و نحوه میزبانی، شخصیت مقصد جهانگردی اصفهان و شیراز برتر و بهتر از تبریز است.

وی مرکزیت نداشتن، اثرات منفی فصلی بودن، بازار مالی سنتی و میزبانی به معنی اخص فقدان آموزش عمومی را از جمله چالش های مقصد جهانگردی نبودن تبریز اعلام کرد و ادامه داد: در تحقیق صورت گرفته 86 درصد پرسش شوندگان تبریز را اولویت آخر خود برای سفر اعلام نموده اند که با این شرایط رقابت این شهر با شهرهای همتراز در حال از دست رفتن است.

حیدری یکی از مزیتهای مهم تبریز برای توسعه جهانگردی را حوزه سلامت و پزشکی دانست و با ابراز تاسف از اینکه این مزیت در سالهای اخیر به علت بعضی اقدامات ناشیانه به طور کلی از دست رفته، گفت: در این زمینه تا چند سال قبل تبریز همراه با شیراز جزو مقصد جهانگردی پزشکی داخلی و خارجی بودند که شیراز توانسته این ویژگی را به راحتی حفظ و آن را رشد دهد اما تبریز به راحتی این ویژگی را از دست داد، زیرا دیدگاه جهانگردان نسبت به شخصیت مقصد تبریز برای مدیران و مسئولان استانی مهم نبود.

وی یادآور شد: آنالیز های علمی نشان می دهد بیش از 53 درصد جهانگردان به وسیله مسافران قبلی با مقصد آشنا می شوند و اگر دیدگاه جهانگرد هایی که از تبریز بازدید می نمایند، منفی باشد بالغ بر 64 درصد بازار آینده صنعت جهانگردی ایران به وسیله آذربایجان شرقی از دست می رود.

این استاد دانشگاه موقعیت ممتاز در بازار خارجی، شرایط ویژه بین المللی در صنایع دستی، فزونی و غنای مولفه های سازنده شخصیت در مقایسه با مقصد همسان، بازاریابی دیجیتال و تاسیس نهادهای تخصصی علمی، صنفی و سازمانی ملی و بین المللی را از فرصتهای توسعه و بازاریابی منحصر به جهانگردی تبریز عنوان نمود و گفت: با چند ساعت رانندگی از تبریز میتوان به چند کشور مطرح منطقه سفر کرد که این ظرفیت هنوز مغفول مانده است.

حیدری با بیان اینکه جهانگردی به عنوان یک صنعت و خدمات پردرآمد ویژگی هایی دارد که هیچ یک از صنایع دیگر آن خصوصیات را ندارند و بسیاری از کشورها از آن به عنوان گذرنامه توسعه یاد می نمایند، جایگزین ناپذیری سفر، صادرات نامرئی، نرخ فراوری شغل، صنعت صلح، بزرگترین صنعت جهان، صنعت حامی فقرا را از برجستگی های مالی این صنعت عنوان نمود.